Fonem (grč. phone
- glas) je najmanja jezična jedinica koja sama nema značenje, ali ima razlikovnu
(distinktivnu) ulogu (30 + otvornik ie + samoglasno r).
Primjer:
brod u
boci (sastoji se od fonema |b|r|o|d|u|b|o|c|i|)
broj
u buci (sastoji se od fonema |b|r|o|j|u|b|u|c|i|)
Kad smo zamijenili jedan fonem drugim fonemom (|d|-> |j|
i |o|->|u|) fonološka okolina ostala je ista, a značenje riječi se
promijenilo.
Morfem (grč.
morphe - oblik) je najmanja jezična jedinica koja ima značenje. Morfem je, dakle, značenjska jedinica.
Morfologija (oblikoslovlje) je znanost koja proučava
oblike riječi.
Morfemskom analizom
riječi se dijele na morfeme. Kada riječi dijelimo na morfeme, dobivamo odsječke
sa značenjem.
Primjer:
Riječ „boci“ može se podijeliti na dva dijela od kojih svaki
ima značenje:
(u) boc -> temeljno
značenje riječi, dakle korijen riječi
-i -> značenje padeža,
roda i broja (lokativ, ženski rod, jednina)
Ništični (nulti) morfem pridružuje se riječi koja ima samo jedan morfem, no
deklinacijom vidimo da ta riječ dobiva nastavak u drugim padežima ( N lažØ | G laži | D laži | A laž | V
laži | L (o) laži | I laži ).
Morf je izraz morfema. On je posljedica
glasovnih promjena koje se događaju na granicama morfema i tako mijenjaju izraz samog morfema.
Alomorf je
inačica morfema, što znači da je njegov izraz
djelomično ili potpuno različit, a sadržaj
(značenje) isti.
Primjer:
cvijet - cvjetovi | odletjeti - otpasti | nizak - niska | prah - prašina | vuk - vuci
Supletivni morfem
je potpuno različiti alomorf istog morfema.
Primjer:
ja - mene | čovjek - ljudi | dobar - bolji
Slog je izgovorna
jedinica. Kada riječ dijelimo na slogove, dobivamo odsječke bez značenja.
Riječ je najmanja samostalna jedinica koja ima značenje. Može se sastojati od jednog ili više morfema.
Nema komentara:
Objavi komentar